Mowa jest umiejetnością wrodzoną, osiągnięcie prawodłowego stanu mowy uwarunkowane jest określonymi czynnikami wewnętrznymi i zewnętrznymi.
Zapobiegniemy ewentualnym opóźnieniom w rozwoju mowy bądź nieprawidłowościom językowym, w tym wadom wymowy, jeśli będziemy prawidłowo zwracać sie do dziecka juz od chwili narodzin. Rozmawiamy z nim, śpiewamy, np.: kołysanki lub nucimy melodie. Możemy wówczas zaobserwować w komunikacji zwrotnej mowę dziecka w postaci mimiki twarzy, mowe ciała, głużenie, gaworzenie. Jest to znak, że nasz maluch ma kontakt z nami werbalny, który będzie sie rozwiłał w toku jego rozwoju.
Ważne jest, aby mówić w miarę możliwości na wprost twarzy dziecka, na jego poziomie, np. kucając, tak aby miało możliwość obserwacji twarzy mówcy, jego artykulacji, podczas wypowiadanych słów. Znaczenie ma nasza intonacja, nasze gesty i rytmy mowy. Nie należy stosowac szybkich, samorzutnych poleceń, gdyż dziecko może błędnie odebrac komunikat, nawet nie zrozumieć tresci naszej wypowiedzi. Wówczas może w nim narastać niechęć do mówienia. Nie naśladujmy mowy dziecka, nie spieszczajmy poszczególnych słów, zwrotów- utrwalamy w ten sposób nieprawidłową mowę.
W późniejszym okresie rozwoju dziecka, stosujmy rózne zabawy słowne m. in. podczas róznych czynnosci domowych, np.: kucharze- wspólne przygotowanie posiłków, obieranie ziemniaków, kiedy dziecko siedząc obok, przygląda się wykonywanej przez nas czynnosci, np.: Hej, mam na imię Ziemniaczek i bardzo lubię być obierany ze skórki, a ja mam na imię Ziemniak i lubię być gotowany w pysznej zupie itp. W ten sposób dajemy dziecku możliwośc swobody wypowiedzi i wzbogacenia słownictwa.
Nie jest dobre wyręczanie dziecka w mówieniu, przerywanie jego wypowiedzi wynikające z naszego pospiechu i braku naszej niecierpliwosci.
Bardzo ważną rolę w rozwoju mowy dziecka odgrywa słuch fonematyczny. Ćwiczymy go poprzez naśladowanie odgłosów wydawanych przez zwierzeta, najbliższe otoczenie, dżwięki jakie wydają różne pojazdy, np.: straż pożarna, karetka pogotowia itp. Dzieci starsze mogą próbować wystukiwać rytm nadawany wcześniej przez nas.
Gdy dziecko jednak mówi niewyraźnie, "po swojemu", poprawiamy treść jego wypowiedzi pod względem gramatycznym i logicznym. Nie przesadzajmu jednak z uporczywą i przesadną artykulacją. Lepiej zostawmy tę rolę logopedzie.
